Một hiện tượng gây bất bình và lo ngại

QĐND- LTS: Trên trang 5 Báo Quân đội dân chúng (QĐND) số 18766 ra ngày 8-7-2013, có đăng bài Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị của tác giả Tuyên Hóa, phân tích và phê phán bản luận văn thạc sĩ của tác giả Đỗ Thị Thoan và những vấn đề liên tưởng đến bản luận văn này. Sau khi báo phát hành, tòa soạn đã nhận được nhiều quan điểm trực tiếp, qua điện thoại, qua thư bưu điện và thư điện tử của đông đảo độc giả xa gần, đãi đằng sự nhất trí với nội dung bài báo và nêu những kiến nghị cá nhân chủ nghĩa. Báo QĐND xin trích giới thiệu một số quan điểm với độc giả. Cần có một Hội đồng giám định lại! (Nhà văn, PGS, TS VĂN TUỆ QUANG - ĐHQG Hà Nội) Tôi là nhà giáo từng hướng dẫn các nghiên cứu sinh (NCS) làm luận án tấn sĩ (TS), các học viên làm luận văn thạc sĩ (ThS), các sinh viên làm khóa luận tốt nghiệp cử nhân, trước đây gọi là luận văn tốt nghiệp… Đồng thời tôi cũng làm mướn tác nghiên cứu khá lâu năm và có không ít các tác phẩm văn học cũng như các công trình khoa học đã được xuất bản tại nhiều nhà xuất bản (NXB) trong nước và nước ngoài. Vì vậy, tôi đích thực ngạc nhiên và băn khoăn về hiện tượng nêu trong bài Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị của tác giả Tuyên Hóa đăng trên Báo QĐND ngày 8-7-2013. Có lẽ rất lâu rồi tôi và cũng là bạn đọc nói chung mới được đọc một bài viết có tinh thần phê bình thực thụ là phê bình như vậy trên diễn đàn. Đó là điều đáng mừng! Bởi lâu nay nay, không khí thời đại đã tạo ra kiểu phê bình vuốt ve, phải chăng, hoặc tâng bốc. Có nhiều cái, người phê bình biết rằng sai mà không dám chỉ ra vì sợ phật lòng, sợ oán hờn hoặc sợ bị quy chụp là bảo thủ, cũ kỹ, thiếu cách tân… Bài viết có lập luận chém đẹp, có thái độ dứt khoát và chính trực. Bài viết diễn đạt khả năng phản biện khoa học với tinh thần và tinh thần bảo vệ những giá trị văn hóa có thực tồn tại trong đời sống tinh thần của quần chúng. # Suốt gần một thế kỷ qua. Về mặt thực tại, dù có đổi mới đến đâu cũng chẳng thể phủ định một giá trị lịch sử đã được xây dựng chí ít là vài đời người Việt Nam. Nên chi, một số người có quan điểm “đổi mới” một cách thái quá cũng sẽ không đủ luận cứ khoa học để bác lại lập luận của Tuyên Hóa trong bài viết trên. Dĩ nhiên, một bài viết kiểu như vậy sẽ tạo ra ba khuynh hướng rõ rệt: Một là, thiên hướng ủng hộ sẽ là những người quý trọng văn hóa, lịch sử. Hai là, thiên hướng phản đối sẽ là những phần tử “cấp tiến” cực đoan muốn đạp đổ ngay hiện tại để tìm ra một hướng mới, nói theo văn học là “lối thoát”. Nhưng, có điều tôi cũng trăn trở nhiều đêm là dân tộc ta đã khổ đau quá nhiều về chiến tranh… nếu “cấp tiến” theo kiểu này thì chưa biết chừng lại đưa dân tộc vào mồi lửa. Những cái chúng ta đang có chắc gì còn giữ được, vì như thế thì nội chiến và thậm chí họa xâm lăng sẽ ập tới. Dân ta sẽ khổ biết chừng nào? thế hệ trẻ có thể chưa mường tượng được, nhưng đời chúng ta thì quá nhằm nhè điều này. Ba là, xu hướng “làm ngơ” gồm những người không muốn phiền toái, không muốn hàng đến nó vì nhiều lẽ khác nhau. Trông như vậy, tôi đánh giá tác giả bài viết là người quả cảm, thậm chí trong tình cảnh bây chừ có thể coi là rất quả cảm và có nghĩa vụ. Cách nhìn của bài viết nhìn bề mặt là quan điểm chính trị, nhìn chiều sâu là quan điểm về văn hóa và lịch sử. Hai phạm trù này rất dễ bị đánh tráo trong phép ngụy biện. Cách nhận xét của tôi về bài viết trên là đứng trên ý kiến lịch sử và văn hóa. Những quan điểm trên đây chỉ là những ý nghĩ riêng mà tôi muốn thảo luận trong tâm thế của một đồng nghiệp của tác giả (vì tôi biết Tuyên Hóa cũng là một nhà giáo và là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam), chưa đủ là một bài viết thảo luận mang tính học thuật vì ngày nay trong tay tôi chưa có bản luận văn của Đỗ Thị Thoan, cũng như biên bản chấm luận văn của Hội đồng. Nhưng có một vài vấn đề mà tôi cũng thấy khó hiểu. Tôi hơi lạ là vì sao lại xuất hiện một luận văn kiểu như vậy ở một trường đại học. Vì rằng, thường ngày, chả hạn như bên trường tôi, một đề tài nghiên cứu ở cấp cử nhân còn phải duyệt Hội đồng khoa học. Một luận văn ThS thì thủ túc cao hơn, quy trình còn nghiêm nhặt hơn. Thứ nhất, đối tượng nghiên cứu (dù là khóa luận tốt nghiệp cử nhân) chẳng thể là những tài liệu phi chính thống - tức các văn bản chưa được khẳng định chính thức (là các tài liệu trên các trang mạng, tài liệu truyền tay). Một khóa luận hay luận văn mà ngay đối tượng đã không tường minh thì mọi phân tích lập luận sẽ không đủ sức thuyết phục. Một vấn đề cũng rất quan trọng khác là luận văn đã được thực hành theo phương pháp nghiên cứu nào? Nói cụ thể là cơ sở lý thuyết của luận văn là gì? Lý thuyết này bắt đầu từ đâu? Ở thế giới bắt đầu có từ khi nào? Việt Nam tiếp thu nó theo cách nào…? Rõ ràng, không phải lý thuyết nào có trên thế giới là đều có thể ứng dụng vào Việt Nam hay một nước nào đó. Vấn đề “giải thiêng” là vấn đề thuộc phạm trù văn hóa, triết học và lịch sử. Mà nói đến văn hóa, lịch sử thì đặc trưng dân tộc không thể bỏ qua được. Còn cơ sở để chấm điểm khóa luận, luận văn hay luận án TS thì có 3 vấn đề rất quan yếu: Đối tượng nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu và kết quả nghiên cứu. Ba vấn đề này liên can rất khăng khít với nhau. Người chấm phải đánh giá cả 3 điều này. Theo tôi, một luận văn để xảy ra tình trạng như đã nêu trong Hội nghị lý luận-phê bình văn học lần thứ III (6-2013) và như trong bài viết của tác giả Tuyên Hóa, rõ ràng cần có một Hội đồng thẩm định lại để sáng tỏ hóa vấn đề, nhằm đạt tới một chuẩn mực và công bằng cho hết thảy. Đây là trường hợp “hy hữu”. Thành thử, Hội đồng giám định ngoài các nhà khoa học cần có mặt của một số nhà văn, nhà lý luận-phê bình văn học và văn hóa học. Hậu quả tình khó lường! (LÝ VÂN LINH NIÊKDĂM, thầy Trường CĐ VHNT Đắc Lắc) Sau khi đọc bài viết Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị trên Báo QĐND số 18766 phát hành ngày 8-7-2013, tôi không thể tin được và phải bật thốt lên: Từ lúc nào mà những lời nói bậy, chửi bậy, những câu chữ tục đã trở nên “thi phẩm” và được suy tôn, khen? Vậy thì làm sao một cô giáo như tôi có thể dạy, hoặc nhắc nhỏm con cháu tôi, học trò tôi rằng, không được nói bậy, không được chửi bậy, nếu như các em lỡ mà đọc cái “luận văn khoa học” của cô Đỗ Thị Thoan và dùng nó để phản bác lời tôi? Chắc chắn đã có nhiều lớp học trò là những ba mai sau, đã được cô giáo Thoan và cả những người trong hội đồng đã chấm cho cái “luận văn thạc sĩ” của cô Thoan những điểm 10 ấy, đã nghe thuyết giảng những điều sai lầm, phản văn hóa và phi chính trị như thế. Những hậu quả ấy liệu có thể tính ra được không? Làm sao chúng ta có thể lên tiếng “trách mắng” các thanh niên rằng, họ càng ngày càng không coi trọng lịch sử, không coi trọng văn hóa dân tộc, báng bổ vong hồn của dân tộc… khi mà chính một số những người thầy, người cô của họ là những người đã và đang vẫn làm những điều đó hằng ngày? Con em chúng ta sẽ học được những gì? (BÙI TRẦN LÊ VĂN, Hội VHNT Tiền Giang) Sau khi đọc bài viết Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị của tác giả Tuyên Hóa đăng trên Báo QĐND ngày 8-7-2013 và các bài viết cùng vấn đề đăng trên một số báo khác, tôi đích thực kinh ngạc vì sao một bản luận văn phản giáo dục, phản văn hóa và sai trái về ý kiến chính trị như thế song được hội đồng chấm điểm 10 tuyệt đối. Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, tôi đã được thầy cô truyền dạy cái hay, cái đẹp của những trang văn, những áng thơ. Văn học là nhân học! văn học có khả năng thanh lọc tâm hồn và hướng tâm hồn con người đến thế giới của cái đẹp song song miễn dịch với cái ác, cái xấu trong cuộc sống. Với bản luận văn của mình, cô giáo Đỗ Thị Thoan đã dày công nghiên cứu và ca tụng cái mà những người tạo ra nó-nhóm Mở Miệng-gọi là “ thơ dơ, thơ rác, thơ nghĩa địa”. Với những câu, những từ được trích dẫn trong bài luận văn chỉ đọc thầm thôi đã thấy ngượng, không hiểu sao cô giáo Đỗ Thị Thoan lại có thể diễn tả trước hội đồng. Một hiện tượng thơ ca không tiêu biểu, không chính thống, không được xác nhận của một nhóm người lại trở thành đề tài nghiên cứu ở bậc cao học, được đích danh công nhận và lưu trữ làm tài liệu nghiên cứu phổ quát trong một trường đại học cấp quốc gia. Và những vị giáo sư, tấn sĩ khả kính ngồi ở ghế hội đồng cũng tán thành và cổ súy cho những tư tưởng sai lệch kia? Thầy cô trước hết phải là người nêu gương tốt cho học trò. Làm thầy phải có cái tâm. Chữ Tâm đối với nghề giáo là một đề nghị không thể thiếu. Những sự việc trên đây không khỏi gây bức xúc cho những phụ huynh đang có con em trong độ tuổi đi học. Liệu con em chúng ta học được gì từ những thầy cô giáo như thế này? Sửng sốt và lo âu (VÕ THỊ MINH, số nhà 35/120 Hoàng Hoa Thám - Hà Nội) Tôi đích thực kinh ngạc khi biết tin một tập thơ được “in phô-tô với số lượng ít, chuyền tay bạn bè ở TP Hồ Chí Minh và một số tập khác sau đợt rà đã bị thu hồi và tiêu hủy”, của mấy tác giả trong nhóm “Mở Miệng” lại là “đối tượng” nghiên cứu của một luận văn thạc sĩ văn chương. Tôi lại càng sửng sốt hơn khi tác giả của luận văn này lại là người giảng dạy văn chương cho sinh viên sư phạm tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Tôi càng ngạc nhiên hơn nữa là luận văn này đã được Hội đồng chấm luận văn của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chấm điểm và cấp bằng, tất nhiên trước đó có cả những người tham gia hướng dẫn! Tập “Mở Miệng” và các tập khác gọi là thơ được tác giả luận văn nghiên cứu bản tính như chính nhóm tác giả nhận là “thơ dơ, thơ rác, thơ nghĩa địa…”. Họ còn dùng thủ pháp giễu nhại để xuyên tạc, vu cáo, bôi nhọ… nhằm hạ bệ các thần tượng, giải thiêng các lãnh tụ và danh nhân, bôi bẩn các giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc, xúc phạm chủ toạ Hồ Chí Minh… Họ đã bộc lộ một cách trắng trợn của những người tự nhận là “cách tân, đổi mới” nhưng bản chất là mượn văn nghệ để làm chính trị. Tôi rất tâm đầu ý hợp và tán thành cao với bài báo Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị của tác giả Tuyên Hóa đăng trên Báo QĐND. Rõ ràng những người chỉ dẫn và Hội đồng chấm luận văn đã đồng ý kiến với tác giả của bản luận văn. Và như vậy thật đáng tiếc và rất đáng lo ngại đối với Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, một trọng tâm đào tạo giáo dục lớn của quốc gia, nơi đào tạo các đời càn sư phạm, “thầy của các thầy”, là “cỗ máy cái trong nền giáo dục nhà nước”! Là một phụ huynh và trong kỳ thi đại học vừa qua, tôi có đứa cháu họ thi vào Khoa Văn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Nếu cháu đỗ, thú thực tôi rất lo lắng nếu cháu “được” các bố, cô giáo trên đây khuyên bảo. Văn là người! Liệu cháu có trở thành người đúng nghĩa khi phải học với những người thầy và những thứ “lý luận” như thế? Rất ác hại đối với chúng tôi! (HÀ THỊ QUỲNH, K55 văn học, ĐHQG Hà Nội) Văn học Việt Nam hiện đại có rất nhiều hiện tượng phức tạp, trong đó có hiện tượng của nhóm thơ "Mở Miệng". Nhiều tập thơ của nhóm này đã bị tịch thâu và tiêu hủy vì theo như chính nhóm này tự nhận đó là “thơ dơ, thơ rác, thơ nghĩa địa…”. Nhưng trong luận văn thạc sĩ cao học của giảng viên Đỗ Thị Thoan ở Trường ĐHSP Hà Nội đã lấy những tập thơ của nhóm "Mở Miệng" làm đề tài nghiên cứu của mình. Luận văn này đã bị dư luận phê phán. Trong bài báo Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị đăng trên Báo QĐND của tác giả Tuyên Hóa đã phân tích thuộc tính “rác” của nhóm “Mở Miệng”. Quan yếu hơn, nhóm thơ “Mở Miệng” đã phê chuẩn thứ tiếng nói mà người thường ngày không dám nhắc đến, để biểu đạt thái độ chính trị, chống phá quốc gia và giải thiêng hình tượng Bác Hồ. Những bài thơ của nhóm “Mở Miệng” đã đi ngược lại với con đường mà văn học-nghệ thuật nước ta luôn xác định là phục vụ quần chúng, phục vụ đường lối cách mạng của Đảng, của quốc gia. Là một sinh viên văn khoa, tôi khôn xiết bối rối trước một bài luận văn đề cao tư tưởng sai lầm như vậy mà chưa được xử lý dù rằng dư luận đã lên tiếng khá nhiều. Thứ tiếng nói rác ấy không thuộc về thế giới của thơ ca. Đồng ý rằng hiện thời, VHNT được tự do trong sáng tác và tự do trong phương pháp thu nhận. Tuy nhiên, không thể lợi dụng sự tự do ấy để tuyên truyền một thứ văn thơ có thuộc tính đồi tệ, phá hoại thuần phong mỹ tục của người Việt Nam. Tác giả luận văn đã ngợi ca một thái độ “nổi loạn” ẩn chứa đằng sau thứ tiếng nói dung tục, chẳng khác nào tiếp nối cho quan điểm chống phá ấy. Tư tưởng của bản luận văn này rất nguy hại đối với những ý trung nhân văn học và đang ngồi trên giảng đường văn khoa như chúng tôi... Đừng lạm dụng danh nghĩa trí thức! (PHÙNG THỊ KIỀU TRINH, thị trấn Đồng Mỏ, Chi Lăng, Lạng Sơn) Đọc bài viết Một “góc nhìn” phản văn hóa và phi chính trị của tác giả Tuyên Hóa trên Báo QĐND, chúng tôi chẳng thể tán thành với thứ “thơ” mà nhóm "Mở Miệng" viết nên và những lời tán tụng, cổ súy của giảng viên Đỗ Thị Thoan. Chính những “nhà thơ” đó và ngay tác giả luận văn cũng biết rằng thơ của họ “bị trưng thu và tiêu hủy”... Là thứ “thơ dơ, thơ rác, thơ nghĩa địa...”. Nhưng tại sao một người có học vấn cao và giảng viên của một trường đại học có uy tín cao lại dám công khai làm một luận văn, không giấu sự tán thành của mình với những thứ thơ dơ duốc, đáng bị loại bỏ như vậy? Sự đồng tình của tác giả luận văn với những tư tưởng chống chế độ đã cho ta thấy sự chống đối trong chính tư tưởng của tác giả. Trong thời buổi hội nhập và sự biến động phức tạp của kinh tế, chính trị trên thế giới hiện nay, thì những tư tưởng méo mó có nhiều nhịp để phát triển, không chỉ những kẻ học thức thấp, mà ngay cả trong giới trí thức có trình độ học thức cao, có người cũng lợi dụng sự hiểu biết và uy tín của mình để tuyên truyền những tư tưởng sai lệch vào công chúng. Bởi vậy những tư tưởng, những việc làm có tính nguy hại này cần phải được ngăn chặn kịp thời.