Tranh cãi xung quanh con tàu Chong Chon Gang

Tàu Chong Chon Gang neo ở thị thànhColon của Pa-na-ma. Ảnh: Roi-tơ Ngày 16-7 vừa qua, Chính phủ Pa-na-ma thông báo lực lượng phòng, chống ma túy trên biển của nước này đã chặn giữ tàu hàng Chong Chon Gang đang trong hải trình từ Cu-ba về Triều Tiên vì nghi ngờ tàu này chở ma túy. Sau khi nhà giam, lực lượng chức năng đã phát hiện thiết bị quân sự cất giấu dưới các bao tải đường trên tàu này. Những bức ảnh chụp cho thấy, rất có thể đây là các bộ phận của ra-đa kiểm soát hỏa lực RSN-75 "Fan Song" phục vụ cho tổ hợp tên lửa đất đối không SA-2. Hệ thống tên lửa này có từ thời Liên Xô, gồm một ra-đa tầm xa dò tìm đích và một ra-đa kiểm soát hỏa lực dẫn đường cho các tên lửa. Ngay sau đó, Cu-ba đã đưa ra tuyên bố cho biết, số thiết bị quân sự trên tàu Chong Chon Gang - gồm 9 tên lửa tháo rời và một số bộ phận khác - được đưa tới Triều Tiên để tu tạo và sau đó sẽ được trả lại cho Cu-ba. Cu-ba khẳng định, việc tu chỉnh và bảo trì các thiết bị quân sự này được thực hành dựa trên nhu cầu duy trì khả năng phòng vệ để bảo vệ chủ quyền nhà nước. Cu-ba cũng xác nhận tàu Chong Chon Gang phát xuất từ một cửa khẩu của Cu-ba và đang trên hành trình về Triều Tiên. Trong một thông cáo được đưa ra, Cu-ba tái khẳng định cam kết đối với hòa bình thế giới, cũng như tiến trình giải trừ quân bị, giải trừ vũ khí hạt nhân. Ngoại giả, nước này cũng khẳng định trọng luật pháp quốc tế. Hôm 18-7, trên trang mạng tầng lớp Twitter, ông Gran cho biết, Ủy ban trừng phạt của LHQ sẽ điều tra để xác định tàu Chong Chon Gang có vận tải vũ khí trái phép hay không. Đại sứ M.Gran nhận định, việc tải vũ khí từ Cu-ba tới Triều Tiên là hành động vi phạm các biện pháp trị của LHQ. Ông cho rằng, "vẫn cần phải xác minh sự thật” và “còn nhiều câu hỏi cần có lời đáp". Trước đó, Pa-na-ma đã đề nghị HĐBA LHQ điều tra con tàu trên do chở lô hàng bị nghi là vi phạm các lệnh trừng phạt của LHQ đối với Triều Tiên. Lệnh cấm vận khí giới mà LHQ áp đặt với Triều Tiên có hiệu lực đối với tuốt các loại khí giới xuất khẩu của Bình Nhưỡng và phần đông vũ khí nhập cảng, trừ vũ khí loại nhỏ và hạng nhẹ cũng như nguyên liệu can hệ. Tuy nhiên, để xuất khẩu khí giới loại nhỏ sang Triều Tiên, các nước vẫn phải thông tin trước với Ủy ban đảm trách trừng trị của HĐBA. Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Pa-na-ma, một nhóm chuyên gia LHQ gồm 5 thành viên sẽ đến Pa-na-ma vào ngày 5-8 tới để điều tra vụ việc trên. Vụ việc được cho là sẽ làm dấy lên những cuộc tranh luận xung quanh việc Triều Tiên có vi phạm các lệnh trừng phạt của LHQ đối với Triều Tiên hay không. Đại diện một số nước thành viên LHQ cho rằng, Triều Tiên đã vi phạm lệnh cấm buôn bán vũ khí. Tuy nhiên, Triều Tiên bác bỏ kết tội này. Tối 17-7, trong một phản ứng chính thức đầu tiên, Bộ Ngoại giao Triều Tiên đã tuyên bố rằng, việc Pa-na-ma chặn giữ tàu Chong Chon Gang do tình nghi chở ma túy chỉ là sự “bịa đặt”. Bộ này cũng khẳng định tàu chỉ chở những loại “vũ khí cũ” theo một hiệp đồng hợp pháp với Cu-ba, song song đề nghị Pa-na-ma trả tự do cho thủy thủ đoàn và tàu Chong Chon Gang. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triều Tiên cho rằng "giới chức Pa-na-ma đã quá vội vàng tiến công, bắt giữ thuyền trưởng và thủy thủ đoàn với lý do ngờ tàu chuyên chở ma túy. Phía Pa-na-ma đã tiến hành khám xét song không có kết quả". Ngay cả Mỹ - nước hiện giữ cương vị chủ tịch luân phiên HĐBA, tỏ ra khá thận trọng trong việc nhận định Triều Tiên có vi phạm quyết nghị của HĐBA LHQ hay không. Các quan chức Mỹ cho biết, vẫn đang chờ kết luận điều tra của LHQ và sẽ sớm bàn thảo với chính quyền Cu-ba về vụ việc này. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho biết, Oa-sinh-tơn không coi vụ việc này là một vấn đề song phương với Cu-ba. Trong khi đó, các chuyên gia lại cho rằng, vụ việc trên cho thấy cách thức mà Triều Tiên ứng phó với lệnh cấm vận ngày một thắt chặt của LHQ nhằm vào nước này - đó là tiến hành bàn bạc, buôn bán theo phương thức hàng đổi hàng. Việc này sẽ giúp giải quyết những thiếu thốn về kinh tế cũng như các thiết bị quân sự thay thế do bị cấm vận. Trong trường hợp này, Triều Tiên sẽ nhận được đường, xì gà, bộ phận rời máy bay tranh đấu từ phía Cu-ba. Trong một bài viết đăng trên trang web của Đài Tiếng nói nước Nga, một số nhà phân tích cho rằng, cách giảng giải của Cu-ba có vẻ là thuyết phục. Mặc dầu nghèo hơn Cu-ba nhưng Triều Tiên sở hữu trình độ gia công kim loại cao so với Ha-ba-na, việc Cu-ba gửi phi cơ cũ và hoả tiễn cho Triều Tiên tu tạo là khá hợp lý. Bản thân Bình Nhưỡng nắm nhiều kinh nghiệm khai phá các hệ thống vũ khí na ná. Dù vậy, vụ việc được dự đoán là sẽ gây căng thẳng giữa Pa-na-ma và Triều Tiên. Pa-na-ma hình như kiên tâm làm căng khi nhà chức trách nước này ngày 18-7 đã khởi tố thủy thủ đoàn trên tàu Chong Chon Gang với các kết tội "gây đe dọa đối với an ninh của Pa-na-ma" và "tải trái phép thiết bị quân sự không khai báo". Theo công tố viên của Pa-na-ma Ha-vi-e Ca-ra-ba-lô (Javier Caraballo), thuyền trưởng và 35 thủy thủ trên tàu Chong Chon Gang có khả năng đối mặt với mức án 6 năm tù giam. Trong khi đó, Chính phủ Pa-na-ma quyết định hủy thị thực nhập cảnh đã cấp cho hai nhà ngoại giao Triều Tiên dự kiến tới nhà nước Trung Mỹ này để giải quyết vụ việc vì những tuyên bố "phản tác dụng" của Bình Nhưỡng. Hiện Triều Tiên vẫn chưa lên tiếng, song giới phân tách cho rằng, Bình Nhưỡng chắc chắn sẽ không ngồi yên. NGỌC HÀ